Ahmet Mithat Efendi’nin Sayyadane Bir Cevelan adlı eseri, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’si ile şöhret ve zirve bulan gezi ve yolculuk edebiyatımızın, uzun bir sessizliğin ardından bizi karşılayan ilk numunelerinden biridir. Eser, ilkin Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tefrika edilir ve ardından 1892 yılında kitaplaşarak okuyucuyla buluşur. Ahmet Mithat Efendi’nin bu eserinde, son asırda içine kapanan dilimizin yeni bir silkelenişle kendine gelmeye çalışmasının ve yeni bir şive ve sesle bu yolu bulmasının zevk ve heyecanına tanık olacaksınız. Eserde İstanbul dışına çıkan İmparatorluk dilinin halk diliyle teması, yerel motif ve manzaralar, folklor, mizahi bir üslupla anlatılmaktadır.
Ahmet Mithat Efendi’nin Sayyadane Bir Cevelan adını verdiği ve avcılık maceralarının merkez olay örgüsünü oluşturduğu bu eseri zevkli ve renkli sahnelerle dolu bir nevi “ahbâb u yârân” macerasıdır. Bu keyifli yolculuk, tam da bu zevk şöleninin müsemması olan “Keyfim” adlı bir kotra ile gerçekleşir. Beykoz’dan İzmit Körfezi’ne, ardından Tavşancıl’a ulaşan yolculuk güzergâh sonunda av yapılan köyde karar bulur ve o çevrede keklik, bıldırcın ve domuz avları, yemek bahisleri, halkla olan diyaloglar, türlü trajik ve komik olaylar samimi ve sade bir dille anlatılır.
Edebî değerinin yanında belki ondan ziyade bu eseri değerli kılan husus, taşranın merkez edebiyatına konu olması ve geleneğimizde mevcut ama uzun bir süre numuneleri görülmeyen yolculuk edebiyatımızı yeniden canlandırmasıdır.
