Bu kitap, şair; tenkit, lugat ve edebiyat tarihi çalışmalarıyla tanınan müellif Muallim Nâci’nin (1850-1893) mensur eserlerinden olan Esâmî’nin Latinize metninden oluşmaktadır.
Muallim Naci bu eseri, İslâm tarihinde farklı alanlarda öne çıkmış bazı kişileri, çocuklara ve gençlere tanıtmak amacıyla yazmıştır. Eser, 1890 tarihinde İstanbul’da basılmıştır. Eserde önce 700 kişinin teracim-i ahvaline yer verilmiş, daha sonra kitabın sonuna 150 kişiyi ihtiva eden bir Zeyl eklenmiştir.
Muallim Nâcî’nin metni sunulan Esâmî’sinde ashâb, dühât (dâhiler), eimme (imamlar), Ensâr, etıbbâ (tabipler), evliyâullâh, fukahâ (fakihler), hükemâ (bilge kişiler ve filozoflar), kuzât (kadılar), muhaddisîn (Hadis bilginleri), mütekellimin (Kelâm âlimleri), urefâ-yı meşâyıh (sufi şeyhler), nuhât (nahiv bilginleri), ulemâ, üdebâ, rüvât (Hadis ravileri), şuarâ, tâbiîn, eimme-i erbaa, hulefâ ve hükümdarlar gibi birçok gruba mensup ünlü kişiler yer almıştır.
