|
İnsanlık tarihiyle birlikte başladığı düşünülen soru, meraktan doğmuştur. İnsanoğlu var olduğundan beri merakını gidermek için sorular sormuş, cevap aramış, uygarlık da bunun neticesinde gelişmiştir. Bilim, sorular sorarak ve onlara cevaplar vererek gelişir. Denilebilir ki bilim soruyla başlamıştır. Soru, bilimin gelişiminde tartışmasız şekilde en büyük role sahiptir. Soru ve cevap, karşılıklı konuşmaların önemli bir bölümünü oluşturur. Soru bazen konuşmayı başlatma, bazen devam ettirme ve bazen de sonlandırma aracı olarak hizmet eder. Soruların doğru ve yerinde kullanımı, bilgi kazanımının ötesinde de faydalar sağlar. Soru sorma, özellikle küçük yaşlardaki çocukların hayatlarının olmazsa olmazlarından biridir. Belirli yaşlardaki çocuklar nesnelerin ne olduğunu, olayların oluş şekillerini ve niçin öyle olduğunu öğrenmek için sürekli soru sorarlar. Soru sormanın en büyük role sahip olduğu alanlardan biri de eğitimdir. Soru-cevap yöntemi en önemli öğretim tekniklerinden biridir. Soru cümleleri bilinmeyen ya da kısmen bilinen bir konu hakkında bilgi almak için kullanılan cümlelerdir. Kişiyi düşünmeye sevk eden soru cümleleri, bilgi almayı, bir kuşkuyu gidermeyi amaçlayan ve bir cevaba ihtiyaç duyan, soru yoluyla değişik anlamlar ifade eden tamamlanmamış dil bilgisel ifadeler ya da cümlelerdir. Soru, dillerde farklı şekillerde ifade edilmektedir. Oluşturulma şekilleri farklı olmakla birlikte, dünya dillerinde işlevleri bakımından aynı olan E/H (Evet/Hayır) soruları (Y/N questions), nk-soruları (wh-questions), seçmeli sorular (alternative questions), onay soruları (tag questions), yansımalı sorular (echo questions), retorik sorular (rhetorical questions), bildirme soruları (declarative questions) gibi soru türleri tespit edilmiştir. Soru cümlesi türleri bakımından dünya dilleriyle uygunluk gösteren Kırgız Türkçesinin anlam bilimi alanındaki zenginliklerinden biri de soru yoluyla verilen anlamlardır. Kırgız Türkçesinde soru cümleleri bilgi edinmenin yanı sıra bir fikri onaylatmak, bir duyguyu, düşünceyi ifade etmek, rica etmek, emir vermek, teklifte bulunmak ya da soru yoluyla bir cevap vermek için de en çok başvurulan yollardan biridir. Bu eserin konusunu Türk dilinin Kuzeybatı (Kıpçak) grubuna mensup standart lehçelerinden biri olan Kırgız Türkçesindeki soru yapıcıları ve soru yapımı, soru cümlesi türleri ve bunların yapı, anlam ve işlevleri oluşturmaktadır. Çalışma konumuz Kırgız Türkçesindeki soru cümleleri üzerine odaklanmış olmakla birlikte, diğer standart Türk lehçeleri üzerine yapılacak müstakil çalışmalar için de bir değere sahiptir. |
