Meçhul Şaheser'in tesiri üzerine konuşmak kifayetsizdir. Bu tesiri ancak okuyucunun kendisi hissedecektir. Sanatın ontolojisine dair bu hikaye bilhassa sanatçılar tarafından dafaatle okunmayı hak etmektedir. Sanatın patolojik bir vakıa olup olmadığı tartışıla dursun; sanat eserinin sanatçısı tarafından bir fetiş haline getiriliyor olması süre gitsin; sanatçının insan oluşunun hayatiyet kesbeden yanında gezinmesinin ne manaya geldiğini bu hikayeden çıkarabilmekteyiz. Ya da tam tersinden bakıp; sanatın insanın kendi takıntıları patolojik yanlarına yapışıp kalması neticesinde onu bekleyen buhranın kaçınılmazlığını net bir şekilde görebilmekteyiz. Balzac'ın bu hakikati enfes bir şekilde bize miras bırakması; sanata olan borcunu fazlasıyla ödemiş olduğunu düşündürmeli bize.
